De Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie NBVT, onderzoeksinstituut TNO en certificeringsinstituut SKH werken momenteel samen om afvalhout uit renovatie en/of sloop hoger op de R-ladder te toe te passen. Een terugwinketen, productontwikkeling en het inbedden in de regelgeving van hergebruikt (= ‘non-virgin’) hout als bouwmateriaal maken deel uit van de samenwerking. Eind 2025 opent TNO een nieuwe maaklab waarin ook ‘niet standaard’ CLT geproduceerd kan worden.
In Delft verwerkt The Urban Woods momenteel acht elementen van circulair CLT dat is gemaakt van oude pallets en inlands hout. Herkomst: TNO. NBVT heeft met innovatief circulair platform Stichting Insert een samenwerkingsovereenkomst voor het inzamelen en ontdoen van verf en metaalresten van (hard)hout om het daarna gelamineerd/gevingerlast opnieuw in de houtketen op te nemen. En de lijst met pilotprojecten van individuele NBVT-leden die met afvalhout nieuwe deuren en kozijnen produceren groeit maandelijks. “Technisch is het mogelijk”, zegt projectleider Circulaire Geveleconomie Ludo Schennink van NBVT. “De grootste zorg ligt op het vlak van opschaling en regelgeving.” Om deze drempels te slechten zijn NBVT, TNO en SKH een ketensamenwerking gestart om ieder vanuit de eigen discipline het hergebruik van hout te stimuleren.
Waar hebben we het over? Nederland produceert jaarlijks circa 22,5 miljoen bouwafval (puin, hout, metalen, kunststoffen), een kwart van al het afval in ons land. Het aandeel houtafval bedraagt circa 275.000 ton bouw- en sloopafval en ongeveer 400.000 ton emballagehout. Een deel daarvan vindt zijn weg als vezel of snipper in de plaatmaterialenindustrie. Echter, het grootste deel wordt verbrand. Nederland wil in 2030 vijftig procent van het bouwmateriaal uit circulaire oorsprong halen. “En dat betekent dat we hout zo lang mogelijk uit de verbrandingsoven moeten zien houden”, zegt Schennink, “en daarmee zo hoog mogelijk op de circulaire ladder van hergebruik.” NBVT-directeur Taco Schoonderwoerd zegt: “De vijf brancheorganisaties in de gevelbouw willen samen de transitie maken naar een circulaire geveleconomie. NBVT, TNO en SKH vinden elkaar in de productie en certificering van afval(naald)hout voor CLT en het inzamelen, scannen, ‘schonen’ en certificeren voor hergebruik van (tropisch) hout. Dat laatste doen we met Stichting Insert.”
TNO is al langer bezig de mogelijkheden van oud hout te onderzoeken. Met BioBuilt biedt het instituut bouwpartners kennis en faciliteiten om de productie van circulaire en biobased bouwmaterialen op te schalen naar kansrijke producten om de bouw CO2-neutraal te maken. Zo zijn in pilotprojecten reeds kozijnen en deuren uit afvalhout geproduceerd. Projectleider Jan de Jong van TNO: “Het gaat er om dat je na het opzetten van een retoursysteem het afvalhout liefst zoveel mogelijk geautomatiseerd wilt kunnen verwerken. De metalen delen moeten 100% worden verwijderd. Zelf denken we dat de productie van CLT-panelen uit oud pallethout op dit moment daarvoor het meest geschikt is, maar ook productie van deur- en kozijnhout op pilotschaal sluiten we niet uit.” Dat is de reden dat de onderzoeksorganisatie (met subsidie van ministerie van EZK en Nationaal Groeifonds) werkt aan de realisering van een een proeffabriek waarin ook 0-series van CLT geproduceerd gaan worden. De Jong: “We willen maximaal 40 cm dikke CLT-panelen van max 8 x 3 meter gaan persen uit afvalhout. Het hout wordt automatisch gescand door een speciale scanner, geschoond en verwerkt.” De officiële opening van de fabriek staat gepland in het 1e kwartaal van 2026. De eerste (proef)panelen hebben zoals gezegd hun weg al gevonden in The Urban Woods in Delft. De Jong: “Een hogere houtprijs heeft dit onderzoek een impuls gegeven. Die hogere prijs voor nieuw hout opent kansen voor hergebruik van oud hout.”
Momenteel zit hergebruik van hout nog in de pioniersfase. Maar hoe zit het met de kwaliteitsborging? Directeur Oscar van Doorn van SKH zegt: “Hergebruik van hout uit bestaande bouw is mogelijk, maar het eindprodukt moet wel voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit. Dit betekent dat de mechanische eigenschappen en restlevensduur van het hout voldoende moeten zijn. De kwaliteit moet kunnen worden aangetoond. In constructieve toepassingen moet je ook iets kunnen zeggen over de sterkte. Wij zijn dat momenteel aan het onderzoeken. Privaat zijn er wel mogelijkheden, zoals bij The Urban Woods, maar de regelgeving staat een constructieve toepassing momenteel nog niet toe. Je wilt het liefst dat deze geupgrade afvalhoutstroom een volwassen positie in de materialenmix krijgt.” Die volwassen positie betekent ook dat er administratieve eisen geslecht moeten worden. Geoogst afvalhout kan bijvoorbeeld een FSC-Recycled of PEFC-gerecycled-certificaat krijgen. Daarvoor moet het bedrijf wel eerst gecertificeerd zijn en ook voor deze houtstroom een aparte administratie bijhouden.
Hoger inzetten op hergebruik kan ook gevolgen hebben voor de manier waarop de kozijnen- en deurenindustrie zijn producten ontwerpt en detailleert. Schennink: “Echt circulaire kozijnen worden ontworpen en geproduceerd met het oog op duurzaamheid, een langere levensduur en hergebruik. Dit betekent wellicht iets voor de afmetingen van het kozijnhout, voor de manier waarop we beglazen, maar ook hoe we het kader in de gevel bevestigen. De timmerindustrie neemt die uitdaging graag aan. Lukt dat, dan heeft hout als hernieuwbaar en herbruikbaar biobased materiaal op de R-ladder een positie die door andere materialen bijna niet meer is te overtreffen.”
Het projectteam NBVT, SKH, TNO Afvalhout. Vlnr Remko van Galen (SKH), Taco Schoonderwoerd (NBVT), Thomas van de Graaf (SKH), Ludo Schennink (NBVT), Jan de Jong (TNO), Oscar van Doorn (SKH). Foto: Kees de Vries.
De vacuümtafel en de CNC-frees van Biobuilt in aanbouw. Foto’s: TNO